Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości stanowi przestępstwo z art. 178a § 1 kk. Stan nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy stężenie alkoholu we krwi kierowcy wynosi co najmniej 0,5 promila bądź prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Wyżej wspomniany przepis za jazdę pod wpływem alkoholu przewiduję karę grzywny, karę ograniczenia wolności (czyli tzw. prace społeczne) albo karę pozbawienia wolności do 2 lat. Oprócz kary głównej sąd orzeka także środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres co najmniej 3 lat. Jeżeli prawo jazdy zostało zatrzymane postanowieniem prokuratora – okres zatrzymania prawa jazdy zalicza się na poczet orzeczonego zakazu (innymi słowy – czas, przez który było odebrane prawo jazdy przed uprawomocnieniem się wyroku, traktuje się jako wykonywanie zakazu). Za jazdę po alkoholu zasądzane jest również świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5 tys. złotych.
Kara za jazdę po alkoholu
Za prowadzenie pojazdu z 1 promilem alkoholu we krwi sąd zazwyczaj orzeka karę grzywny. Zgodnie z Kodeksem karnym, grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, a ilość stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej sąd określa na podstawie możliwości majątkowych i zarobkowych oskarżonego. Karę grzywny należy uiścić po uprawomocnieniu się wyroku, w terminie 30 dni od doręczenia stosownego wezwania (w którym wskazany jest m.in. numer konta, na który należy uiścić grzywnę). Na tej samej zasadzie, również po otrzymaniu wezwania, należy uiścić świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Jeżeli jednorazowe opłacenie grzywny i/lub świadczenia mogłoby wiązać się ze szczególnie ciężkimi skutkami dla skazanego i jego rodziny, to skazany ma możliwość rozłożenia zasądzonych sum na raty. W tym celu należy wystąpić z pisemnym wnioskiem do sądu, który wydał wyrok w I instancji i skierował go do wykonania.
W przypadku, gdy sprawca jest bezrobotny bądź nie posiada stałego źródła dochodu (np. utrzymuje się jedynie z prac dorywczych) sąd może orzec karę ograniczenia wolności. Kara ta polega na nieodpłatnym i kontrolowanym wykonywaniem pracy na cele społeczne. Karę ograniczenia wolności wykonuje się w zakreślonym przez sąd wymiarze godzin w stosunku miesięcznym. Zgodnie z art. 34 § 1a pkt 4 kk, kara ograniczenia wolności może alternatywnie polegać na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Trwa ona najkrócej miesiąc, najdłużej zaś 2 lata.
Kara pozbawienia wolności za jazdę po alkoholu jest orzekana rzadziej. Zwykle jest ona orzekana w tzw. „zawiasach”. Art. 69 Kodeksu karnego stanowi, iż sąd może zawiesić karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Bierze się wówczas pod uwagę tzw. pozytywną prognozę kryminologiczną postawę oskarżonego, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. W przypadku ponownej jazdy po pijanemu, czyli tzw. recydywy, sąd może orzec karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach.
